Trouw, Runa Hellinga, 22 september 2018.

Een van de grote twistpunten tussen Hongarije en Brussel is de persvrijheid in het land van premier Orbán. De berichtgeving over die twist geeft een indicatie hoe die ervoor staat.

De Hongaarse regeringsgezinde media laten dezer dagen weinig heel van Europarlementariër Judith Sargentini. Ze wordt geportretteerd als een kinderlijk schoolmeisje dat ‘wow’ gebruikt op Facebook, en als een agente van de Amerikaanse ‘immigratiepartij’ van George Soros. Ook zou ze lid zijn van een partij die is opgericht door de communistische CPN. Op tv, in de krant, op de radio, het internet en sinds deze week ook via door de regering gefinancierde reclameposters worden Hongaren bestookt met het kwaad dat Sargentini heet.

Aanleiding is haar rapport, dat het Europese parlement op 12 september aannam en dat uiteindelijk kan leiden tot de artikel-7-procedure die in het uiterste geval Hongarije stemrecht binnen de EU ontneemt. Een van de kritiekpunten daarin: de moeilijke positie van Hongaarse onafhankelijke media.

Verdwenen of opgekocht

Volgens premier Viktor Orbán is die kritiek volkomen onterecht. Media kunnen volgens hem berichten wat ze willen. Gelijktijdig zegt hij openlijk dat het aantal onafhankelijke media omlaag moet om een einde te maken aan wat hij noemt het overwicht aan liberale journalistiek.

Dat onafhankelijke media nog steeds min of meer kunnen schrijven wat ze willen klopt, al wordt het wel moeilijker. Sommige werd de afgelopen jaren bijvoorbeeld de toegang tot het parlement ontzegd en sinds deze zomer zijn er restricties op berichtgeving over het privéleven van politici en hun familie. Dat maakt het lastiger om over bijvoorbeeld corruptie te berichten.

Sinds Orbán en regeringspartij Fidesz in 2010 aan de macht kwamen, zijn veel onafhankelijke media verdwenen of opgekocht door Fidesz-getrouwe oligarchen. Dat proces is na de verkiezingen in april in een stroomversnelling geraakt. In luttele maanden sneuvelden een onafhankelijk dagblad, een weekblad en een radiostation en kreeg het onafhankelijke tv-station Hír-tv een nieuwe eigenaar die de redactie vulde met regeringsgetrouwe journalisten.

Afgelopen week werd de grootste onafhankelijke nieuwssite, Index, gekocht door een huisvriend van Orbán. De journalisten hopen hun onafhankelijkheid te behouden en plaatsten een ‘onafhankelijkheidsmeter’ op de website zodat lezers de ontwikkelingen kunnen volgen. Maar jaren geleden overkwam hun collega’s bij nieuwssite Origo hetzelfde. Binnen luttele weken was de oude redactie verdwenen en deed inhoudelijk niets meer aan de oorspronkelijke website denken.

‘Niet eens een diploma’

Russische media als Sputnik en Russia Today en Breitbart-achtige websites zijn voor Origo tegenwoordig vaste bronnen. Brussel en de activiteiten van de filantroop George Soros die volgens Orbán de migratie naar Europa aanwakkert zijn vaste thema’s. Er gaat geen dag voorbij zonder dat de site schrikbarend nieuws over ‘migranten’ brengt. Nieuws waar de rest van de wereld soms nooit over gehoord heeft.

Zo berichtte Origo deze zomer over ‘Noord-Afrikaanse migranten’ die een ober in Praag mishandelden. De bijbehorende video haalde ook het Nederlandse nieuws, omdat het een uit de hand gelopen Nederlands vrijgezellenfeestje betrof. Een van de feestgangers, een politieagent van Marokkaanse afkomst, was juist degene die zijn vrienden probeerde in te tomen.

‘Soros-agente’ Sargentini is het nieuwste thema. Hoewel de website van het Europese parlement meldt dat de GroenLinks-politica is afgestudeerd op moderne geschiedenis met totalitaire regimes en democratisering als specialisatie, heeft ze volgens Origo ‘niet eens een diploma’. Haar belofte om samen met Transparency International te strijden tegen corruptie en te werken aan de bescherming van klokkenluiders, betekent voor de Hongaarse media een ‘schriftelijke eed van trouw’ aan Soros. GroenLinks, melden diezelfde media, is een partij die als CPN onder een andere vlag doorstartte toen het communisme eind jaren tachtig uit de gratie raakte. Dat het een samenwerkingsverband betreft met drie andere partijen, wordt niet vermeld.

En de waarheid?

Origo is bepaald niet het enige Fidesz-gezinde medium met dit soort al dan niet bewuste fouten. Afgelopen week meldde website Hírmagazin dat moslims in Amsterdam een iconische kerk in brand hadden gestoken. De site had er zelfs een video bij. Vanwege de koeieletters ‘Amstelveen’ onder in beeld was die stad gemakshalve tot Amsterdamse deelgemeente gebombardeerd. Hírmagazin wist verder te melden dat moslims eerder hadden geëist dat de kerk afgebroken moest worden ten bate van een moskee. Dat moslims niets met de brand te maken hadden, de brandweer aan kortsluiting denkt en de kerk weliswaar een monument, maar niet echt iconisch is, mocht allemaal niet hinderen.

Ook de staatstelevisie, door veel kijkers volkomen vertrouwd als nieuwsbron, doet mee aan dit soort berichtgeving. Als illustratie van de voortschrijdende islamisering van West-Europa meldde het M1-journaal tijdens de ramadan dat de Duitse plaats Essen voor die gelegenheid door de gemeenteraad was omgedoopt in Fasten. Bron: de Duitse tegenhanger van De Speld.

Voor veel Hongaren is het enige andere nieuws dat ze zien de commerciële zender RTL, die zich sinds enkele jaren toelegt op serieuze verslaggeving over zaken als corruptie en de problemen in de gezondheidszorg. RTL is ook op het platteland zeer populair en staat dan ook hoog op het lijstje van media die Fidesz wil overnemen.