Deel deze video met al je Hongaarse vrienden en vijanden: https://youtu.be/dlEQDvGMuEU Judith Sargentini is in Hongarije een van de bekendste Nederlanders. Ze is daar vooral bekend als staatsvijand omdat ze een kritisch rapport heeft geschreven over Hongarije. Zo beweert ze dat de Hongaarse regering de rechtsstaat afbreekt. De Hongaarse premier, Viktor Orbán, is woedend over haar onderzoek. Arjen Lubach remixt de actuele week in dertig minuten, laat ondergesneeuwde verhalen smelten en maakt brekend nieuws weer heel. Vanuit theater Bellevue in Amsterdam: Zondag met Lubach, zo goed als nieuws. #ZML Deze video komt uit uitzending 5 van seizoen 9 van Zondag met Lubach. #ZondagMetLubach is wekelijks te zien om 22.10 uur op #NPO3. https://www.vpro.nl/zondag-met-lubach…http://www.vpro.nl/zmlhttp://www.npo3.nl/zondagmetlubach
Europarlementariër
Judith Sargentini en de Hongaarse premier Orbán ontmoetten elkaar
vorige week tijdens het debat over Hongarije. Beeld European Union 2018
Een van de grote twistpunten tussen Hongarije en Brussel is de persvrijheid in het land van premier Orbán. De berichtgeving over die twist geeft een indicatie hoe die ervoor staat.
De
Hongaarse regeringsgezinde media laten dezer dagen weinig heel van
Europarlementariër Judith Sargentini. Ze wordt geportretteerd als een
kinderlijk schoolmeisje dat ‘wow’ gebruikt op Facebook, en als een
agente van de Amerikaanse ‘immigratiepartij’ van George Soros. Ook zou
ze lid zijn van een partij die is opgericht door de communistische CPN.
Op tv, in de krant, op de radio, het internet en sinds deze week ook via
door de regering gefinancierde reclameposters worden Hongaren bestookt
met het kwaad dat Sargentini heet.
Aanleiding
is haar rapport, dat het Europese parlement op 12 september aannam en
dat uiteindelijk kan leiden tot de artikel-7-procedure die in het
uiterste geval Hongarije stemrecht binnen de EU ontneemt. Een van de
kritiekpunten daarin: de moeilijke positie van Hongaarse onafhankelijke
media.
Verdwenen of opgekocht
Volgens
premier Viktor Orbán is die kritiek volkomen onterecht. Media kunnen
volgens hem berichten wat ze willen. Gelijktijdig zegt hij openlijk dat
het aantal onafhankelijke media omlaag moet om een einde te maken aan
wat hij noemt het overwicht aan liberale journalistiek.
Dat
onafhankelijke media nog steeds min of meer kunnen schrijven wat ze
willen klopt, al wordt het wel moeilijker. Sommige werd de afgelopen
jaren bijvoorbeeld de toegang tot het parlement ontzegd en sinds deze
zomer zijn er restricties op berichtgeving over het privéleven van
politici en hun familie. Dat maakt het lastiger om over bijvoorbeeld
corruptie te berichten.
Sinds
Orbán en regeringspartij Fidesz in 2010 aan de macht kwamen, zijn veel
onafhankelijke media verdwenen of opgekocht door Fidesz-getrouwe
oligarchen. Dat proces is na de verkiezingen in april in een
stroomversnelling geraakt. In luttele maanden sneuvelden een
onafhankelijk dagblad, een weekblad en een radiostation en kreeg het
onafhankelijke tv-station Hír-tv een nieuwe eigenaar die de redactie
vulde met regeringsgetrouwe journalisten.
Afgelopen
week werd de grootste onafhankelijke nieuwssite, Index, gekocht door
een huisvriend van Orbán. De journalisten hopen hun onafhankelijkheid te
behouden en plaatsten een ‘onafhankelijkheidsmeter’ op de website zodat
lezers de ontwikkelingen kunnen volgen. Maar jaren geleden overkwam hun
collega’s bij nieuwssite Origo hetzelfde. Binnen luttele weken was de
oude redactie verdwenen en deed inhoudelijk niets meer aan de
oorspronkelijke website denken.
‘Niet eens een diploma’
Russische
media als Sputnik en Russia Today en Breitbart-achtige websites zijn
voor Origo tegenwoordig vaste bronnen. Brussel en de activiteiten van de
filantroop George Soros die volgens Orbán de migratie naar Europa
aanwakkert zijn vaste thema’s. Er gaat geen dag voorbij zonder dat de
site schrikbarend nieuws over ‘migranten’ brengt. Nieuws waar de rest
van de wereld soms nooit over gehoord heeft.
Zo
berichtte Origo deze zomer over ‘Noord-Afrikaanse migranten’ die een
ober in Praag mishandelden. De bijbehorende video haalde ook het
Nederlandse nieuws, omdat het een uit de hand gelopen Nederlands
vrijgezellenfeestje betrof. Een van de feestgangers, een politieagent
van Marokkaanse afkomst, was juist degene die zijn vrienden probeerde in
te tomen.
‘Soros-agente’
Sargentini is het nieuwste thema. Hoewel de website van het Europese
parlement meldt dat de GroenLinks-politica is afgestudeerd op moderne
geschiedenis met totalitaire regimes en democratisering als
specialisatie, heeft ze volgens Origo ‘niet eens een diploma’. Haar
belofte om samen met Transparency International te strijden tegen
corruptie en te werken aan de bescherming van klokkenluiders, betekent
voor de Hongaarse media een ‘schriftelijke eed van trouw’ aan Soros.
GroenLinks, melden diezelfde media, is een partij die als CPN onder een
andere vlag doorstartte toen het communisme eind jaren tachtig uit de
gratie raakte. Dat het een samenwerkingsverband betreft met drie andere
partijen, wordt niet vermeld.
En de waarheid?
Origo
is bepaald niet het enige Fidesz-gezinde medium met dit soort al dan
niet bewuste fouten. Afgelopen week meldde website Hírmagazin dat
moslims in Amsterdam een iconische kerk in brand hadden gestoken. De
site had er zelfs een video bij. Vanwege de koeieletters ‘Amstelveen’
onder in beeld was die stad gemakshalve tot Amsterdamse deelgemeente
gebombardeerd. Hírmagazin wist verder te melden dat moslims eerder
hadden geëist dat de kerk afgebroken moest worden ten bate van een
moskee. Dat moslims niets met de brand te maken hadden, de brandweer aan
kortsluiting denkt en de kerk weliswaar een monument, maar niet echt
iconisch is, mocht allemaal niet hinderen.
Ook
de staatstelevisie, door veel kijkers volkomen vertrouwd als
nieuwsbron, doet mee aan dit soort berichtgeving. Als illustratie van de
voortschrijdende islamisering van West-Europa meldde het M1-journaal
tijdens de ramadan dat de Duitse plaats Essen voor die gelegenheid door
de gemeenteraad was omgedoopt in Fasten. Bron: de Duitse tegenhanger van
De Speld.
Voor
veel Hongaren is het enige andere nieuws dat ze zien de commerciële
zender RTL, die zich sinds enkele jaren toelegt op serieuze
verslaggeving over zaken als corruptie en de problemen in de
gezondheidszorg. RTL is ook op het platteland zeer populair en staat dan
ook hoog op het lijstje van media die Fidesz wil overnemen.
Judith Sargentini (midden) stemt over Hongarije in het Europees Parlement.) Beeld AFP
Wat voor Europarlementariër Sargentini begon als onmogelijke opdracht eindigde in een triomf. Het Europees Parlement stemde voor een strafprocedure stemde tegen de regering van de Hongaarse premier Orbán. Veel Europarlementariërs ‘gingen overstag omdat het niet langer kon.’
Viktor
Orbán, het zwarte schaap van Europa, is opgestaan. Het Europees
parlement is klaar met het debat over Hongarije. Geen millimeter heeft
hij toegegeven. Hij wordt omringd door extreemrechtse parlementariërs,
die hem hebben toegejuicht. Tussen al die mannen dringt zich een vrouw
naar voren. Het is Judith Sargentini. Zij schudt de Hongaarse premier de
hand. Welkom in dit democratische huis, zegt ze, en wat leuk dat je de
kleur van je das hebt aangepast aan mijn kleding. Eén in kleur. Orbán
zegt niks.
De
verhouding tussen de twee is ijzig. Sargentini is zijn Nemesis, godin
der wraak en der gerechtigheid. Al bij het begin van het debat gaat het
mis. Orbán is er nog niet, maar de Nederlandse moet beginnen van de
parlementsvoorzitter. Vreemd, maar misschien heeft de Hongaar op het
laatst afgezegd, schiet het door haar hoofd. Ze is drie zinnen in haar
verhaal of daar komt Orbán met zijn gevolg alsnog. Ze besluit maar
opnieuw te beginnen. Hij was expres te laat om haar van haar stuk te
brengen, veronderstelt ze. Ze laat het niet over haar kant gaan. Wat
normaal bij het begin had moeten gebeuren, doet ze nu aan het eind van
het debat. Ze stapt op Orbán af en drukt hem de hand.
‘Dat
heb ik maar even afgedwongen. Leek mij wel soeverein’, zegt ze
terugkijkend op de ‘week van Sargentini’. Ja, en als de Hongaar had
gedacht met zijn vertraagde entree een slimme truc te hebben uitgehaald,
heeft hij zich misrekend. ‘Het parlement voelde zich voor gek gezet.’
Een
dag later krijgt hij de rekening gepresenteerd. Voor het spelen van
deze spelletjes en voor zijn volharden in een politiek die volgens zijn
critici de Europese democratische waarden schendt. Met
tweederdemeerderheid stemt het parlement in Straatsburg voor het
beginnen van een strafprocedure tegen de rechts-nationalistische
regering van Orbáns Fidesz-partij.
Het
voorstel daartoe was van Sargentini, Europarlementariër voor
GroenLinks. Als rapporteur van het parlement stelde zij na onderzoek
vast dat de democratie en rechtsstaat in Hongarije structureel worden
bedreigd. Orbán beknot de persvrijheid, morrelt aan de onafhankelijkheid
van de rechterlijke macht, bezondigt zich aan campagnes die rieken naar
xenofobie en antisemitisme, en wijzigde de kieswet zodat hij in 2014
een tweederdemeerderheid won met verhoudingsgewijs een gering aantal
stemmen: 2,3 miljoen stemmen op een totaal van 8 miljoen.
Het
is voor het eerst dat het Europees parlement besluit Artikel 7 van het
Europees verdrag, dat voorziet in een strafprocedure, te activeren.
Alles hing af van de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP)
waarvan ook Fidesz deel uitmaakt. Bij de stemming trekt een meerderheid
van de EVP’ers de handen af van ‘familielid’ Orbán. Wat voor Sargentini
begon als een onmogelijke opdracht eindigde in een enorme triomf.
Je toonde veel emotie bij de uitslag.
‘Het
was heel spannend. Ik kreeg de opdracht in juli 2017 in de schoot
geworpen. Iedereen zei: jij liever dan ik, Judith. Het was eigenlijk
onmogelijk om die tweederdemeerderheid te halen. Dus heb ik altijd
gedacht: een strak verhaal neerzetten. Als je verliest moet je kunnen
laten zien dat het niet halen van de meerderheid niets met de inhoud
heeft te maken maar alles met het politieke spel. En als het dan wel
lukt…’
Wat betekent het voor je persoonlijk?
‘Tweederde
van de collega-parlementsleden heeft ingezien dat als je dit laat
lopen, je zelf ook geen solidariteit kunt verwachten als dat nodig is.
De Polen in de EVP kregen dat een half jaar geleden ineens door. Die
dachten ja, verdikkie als wij Fidesz de hand boven het hoofd blijven
houden, wie komt ons dan nog redden (van de rechts-nationalistische
PiS-regering, een Orbán-bondgenoot, red.)? Dat gevoel. Ik kom uit de
ontwikkelingssamenwerking, heb altijd veel gedaan rond democratie en
mensenrechten, ben bestuurslid van het Verzetsmuseum. Ik vind dat ik dit
moet doen.’
Wat is de politieke betekenis van je succes?
‘Hopelijk
komt nu een eind aan het verhaal dat we soevereine staten zijn en dat
inmenging in wat mensen binnenlandse aangelegenheden noemen, niet mag.
Een boodschap ook voor de Europese verkiezingen: dat Europa erodeert als
we dat blijven denken. In 2010 was Orbán nauwelijks begonnen als
premier, of een Fidesz-parlementariër hier pochte dat hij met zijn
iPadje op de vlucht Brussel-Boedapest de Hongaarse grondwet aan het
herschrijven was. De politieke wil om het aan te pakken, was er lang
niet, het was allemaal een soort wegkijken.’
Hoe heb je kunnen inbreken in de EVP?
‘Ik
heb al die maanden die EVP-parlementariërs aangesproken. Bijna allemaal
vertellen ze je: je hebt gelijkt, maar we kunnen het niet maken Orbán
te laten vallen want bloed is dikker dan water.’
Bloed is dikker dan water?
‘Is
dat niet een Nederlandse gezegde? Familie is belangrijk. Maar als een
familielid zo’n misbruik van je blijft maken, geen berouw toont, je en
plein public te kakken zet en wordt toegejuicht door extreem-rechts, dan
lukt het niet meer. Veel EVP’ers gingen overstag omdat het niet langer
kon.’
Frans
Timmermans heeft namens de Europese Commissie een Artikel 7-procedure
aangespannen tegen Polen, ook voor overtreding van de democratische
waarden. Is het typisch Nederlands dat wij voorop lopen in deze
kwesties?
‘Nederlandse
diplomaten zijn zeer actief op het gebied van de mensenrechten. Dat
wordt absoluut niet uitgestraald, men probeert vooral heel veel
euroscepsis uit te stralen, maar onze ambtenarij zit op dit gebied best
wel heel goed. Toen Orbán wetten uitvaardigde tegen buitenlandse ngo’s
heeft de ambassadeur in Boedapest een soirée gegeven voor ngo’s. Foto’s
uit de achtertuin werden rondgetwitterd. Timmermans is de man achter het
mechanisme om schendingen van de rechtsstaat aan te pakken. Maar dat ik
Hongarije-rapporteur werd, was niet omdat ik Nederlands ben, maar omdat
volgens het puntenstelsel de Groenen aan de beurt waren. Anderen waren
allang blij.’
Is toch niet een beetje calvinisme?
‘Mijn familie was katholiek. Maar het Nederlandse katholicisme is natuurlijk zo calvinistisch.’
Orbán heeft wel veel Hongaren achter zich.
‘Grote
groepen steunen hem. Je moet je wel afvragen op basis van wat. Mensen
krijgen geen normaal nieuws meer. Ze denken oprecht dat George Soros (de
financier van Joods-Hongaarse komaf en tegenstander van Orbán, red.)
maandelijks een stukje van mijn salaris betaalt. Overigens denken
sommigen in Nederland dat ook.’
Krijg je bedreigingen?
‘Als
mensen op Twitter zeggen: die kut moet eens stevig genomen worden door
jihadi’s, of ze zouden haar beide knieën moeten afschieten, is dat dan
een bedreiging? Het gebeurt wekelijks. In Nederland, bij mij.’
Heb je geprobeerd in Orbáns hoofd te kruipen?
‘Ik
probeer dat altijd. Bij Orbán draait uiteindelijk alles om de centen.
Hij, zijn familie, zijn vrienden. Ongelooflijk hoe die zich hebben
verrijkt. Dat is niet mooi meer.’
Zijn ‘niet-liberale ideologie’ is slechts een middel om zich te verrijken?
‘Geld is zijn belangrijkste drijfveer. En dan komt de vraag of hij niet in zijn eigen fabels is gaan geloven.
Sargentini
is een bijzonder effectief Europarlementariër. Ze ondernam actie tegen
witwassen, gaf de stoot tot een verbod op handel in zogeheten
conflictenmineralen, en nu dan Hongarije. Jean-Claude Juncker,
voorzitter van de Europese Commissie, is blij met haar actie tegen wat
hij noemt ‘de enorme opmars van het populisme’.
Mag
ik daar wat op zeggen, zegt ze. ‘Maar jij, Juncker, hebt niet de
verantwoordelijkheid genomen om dit tegen te gaan. Ook jouw EVP heeft
woordgebruik overgenomen die het rechts-extremisme stimuleerde.’
Misschien is de Hongarije-stemming het begin van de ommekeer?