Grondstoffen brengen in ontwikkelingslanden vaker ongelijkheid en conflict dan welvaart en vrede. Maar de schatten in de bodem laten is voor de meeste landen geen optie. Wat is nodig voor een eerlijke winning van de natuurlijke rijkdom?
Een klein land aan zee vindt voor de kust een enorme olievoorraad. Een oliebonanza ligt in het verschiet. Met in het achterhoofd de gedachte dat de inkomsten uit het zwarte goud maar van tijdelijke aard zijn, besluit de regering van het land om de oliebaten te beleggen in een fonds. Hieruit worden investeringen in een kenniseconomie betaald, zodat ook toekomstige generaties profiteren van de grondstoffenvondst. De inkomsten en uitgaven van de regering zijn openbaar beschikbaar en worden vastgesteld door het parlement. Zo zou het kunnen gaan.
In de strijd tegen belastingontwijking vindt GroenLinks de Nederlandse regering tegenover zich, schrijven Judith Sargentini en Jesse Klaver van GroenLinks. ‘In de Raad van Ministers pleit Minister Dijsselbloem actief voor geheimzinnigheid in plaats van voor transparantie.’
Het
Nederlandse fiscale vestigingsklimaat en de geheimzinnigheid rondom
brievenbusfirma’s faciliteren ongewenste activiteiten zoals
belastingontwijking, maar ook ronduit criminele activiteiten zoals
belastingontduiking, corruptie en fraude. Het Europees Parlement heeft
deze week ingestemd met het voorstel van GroenLinks om een register van
uiteindelijke belanghebbenden in te stellen. Dit zou een einde kunnen
maken aan het schimmige systeem dat criminelen en belastingontwijkers in
staat stelt hun geld veilig te stellen. In de Raad van Ministers pleit
Minister Dijsselbloem echter actief tegen zo’n register; hij pleit voor
geheimzinnigheid in plaats van voor transparantie.
De
overeenkomst tussen belastingontwijking en -ontduiking, corruptie en
fraude is dat er veelal gebruik wordt gemaakt van ingewikkelde
bedrijfsstructuren en brievenbusfirma’s. Op die manier proberen
criminelen hun identiteit te verschuilen en de afkomst van hun geld te
verdoezelen.
Faciliteren De Nederlandse
regering faciliteert dit actief door het gunstige belastingklimaat en de
steun die zij biedt aan de consultancy- en belastingadviessector. Een
voorbeeld hiervan is het feit dat trustkantoren op de Nederlandse
ambassade in Oekraïne de rijken van dat land wegwijs mochten maken over
hoe ze gebruik kunnen maken van de belastingvoordelen die Nederland te
bieden heeft. Vragen van GroenLinks hierover werden door minister
Dijsselbloem van de hand gewezen. Het behoorde volgens hem tot de taak
van de ambassade om dit soort voorlichting te geven.
In Nederland
wordt niet alleen de identiteit van eigenaren in nevelen gehuld. Ook
als het gaat om belastingafspraken tussen grote multinationals en de
Nederlandse staat is het geheimzinnigheid troef. Resultaat van dit
beleid is dat Nederland op grote schaal wordt gebruikt door grote en nog
grotere boeven om zwart geld door te sluizen en belasting te ontwijken.
Zo had Kadhafi een brievenbusfirma in Nederland en heeft de zoon van de
verdreven Oekraïense president Janoekovitsj waarschijnlijk via
Nederland geld weggesluisd.
In Nederland wordt niet alleen de identiteit van eigenaren in nevelen gehuld. Ook als het gaat om belastingafspraken tussen grote multinationals en de Nederlandse staat is het geheimzinnigheid troef
16 miljard Het
is onbegrijpelijk dat de Nederlandse regering geheimzinnigheid verkiest
boven transparantie en inzicht in wie wat bezit. Vorige week werd
bekend dat er 16 miljard euro per jaar in Nederland wordt witgewassen.
Wanneer komt Dijsselbloem tot inkeer en ziet hij in dat deze sector niet
iets is om trots op te zijn?
Het Europees Parlement geeft haar
steun aan openbare registers van uiteindelijke belanghebbenden. Deze
registers zijn een belangrijke stap in de aanpak van witwassen,
belastingontduiking en -ontwijking. Ze geven belasting- en
opsporingsdiensten inzicht in bedrijfsstructuren en de uiteindelijke
eigenaren van bedrijven en brievenbusfirma’s. Hiermee wordt het mensen
die hun crimineel geld willen witwassen onmogelijk gemaakt om zich te
verschuilen achter ingewikkelde bedrijfsstructuren en brievenbusfirma’s.
Zelfreinigend vermogen Wanneer bovendien
deze informatie publiek toegankelijk is, zal het zelfreinigend vermogen
van de samenleving groter zijn. Naming and shaming zal ertoe leiden dat
bedrijven zich genoodzaakt voelen hun zaakjes op orde te hebben. Ook
ngo’s en onderzoeksjournalisten zullen dankzij de toegang tot het
register onderzoek kunnen doen en daarmee zaken aan het licht brengen
die anders onopgemerkt zouden blijven. Dan is het nieuws niet of
Janoekovitsj geld heeft weggesluisd, maar dat hij geld heeft
weggesluisd. En toch zegt minister Dijsselbloem tegen de Tweede Kamer
dat hij niet van plan is zich actief in te zetten voor meer
transparantie en het inzichtelijk maken van uiteindelijke
belanghebbenden.
In de Kamer wordt schande gesproken over de
welvaart van leiders als Janoekovitsj, maar zolang de Nederlandse
regering zich in de Raad van Ministers verzet tegen een openbaar
register van uiteindelijke belanghebbenden, maken we het hun gemakkelijk
om die rijkdom te vergaren. Dijsselbloem moet niet de branche van
belastingadviseurs en consultants beschermen, maar het algemeen belang.
Uiteindelijk levert dat de schatkist ook veel meer op.
Judith Sargentini is lid van het Europees Parlement voor GroenLinks. Jesse Klaver is lid van de Tweede Kamer voor GroenLinks.
Vorige week werd bekend dat er 16 miljard euro per jaar in Nederland wordt witgewassen. Wanneer komt Dijsselbloem tot inkeer en ziet hij in dat deze sector niet iets is om trots op te zijn?
Dank aan de leden van GroenLinks die mij zo vol overtuiging op plek 2 voor de Europese lijst stemden. Ik ben er heel blij mee.
Gefeliciteerd ook Bas Eickhout, Mattias Gijsbertsen, Isabelle Diks, Lara de Brito, Gert-Jan Krabbendam, Daphne Dertien, Jeroni Vergeer, Truuske Smits, Toine van de Ven en Guliz Tomruk-Kisi.
De kandidatencommissie van GroenLinks, onder leiding van Nel van Dijk, draagt mij voor op plek 2 van de Europese lijst. Daar ben ik heel blij mee.
Dit is wat Nel en haar collegae over mij schrijven :
Judith is een zeer gedreven, betrouwbare en loyale politicus. Zij is in staat om de politieke visie van GroenLinks te verbinden met maatschappelijke ontwikkelingen en met het politieke werk in het EP. Zij beschikt over strategisch inzicht, weet hoofd- van bijzaken te onderscheiden en speelt snel in op actuele ontwikkelingen. Zij heeft een duidelijk doel voor ogen en neemt geen blad voor de mond. Zij is scherp en direct en heeft in de afgelopen 5 jaar in het EP ook geleerd om tactvol te opereren als de situatie dat vraagt. Door de combinatie van scherpte en tact boekt zij resultaten in de onderhandelingen die zij voert in het EP. Zij is qua inhoudelijke expertise een goede aanvulling op de beoogde lijsttrekker en zij zal met hem een stevig team kunnen vormen. De commissie draagt Judith voor plaats 2 voor.
Ik denk dat dit bepalende jaren zijn. De jaren waarvan we achteraf zullen vaststellen dat het toen gebeurde: de jaren die bepalen hoe de verhoudingen in de wereld zullen zijn. De jaren van crisis die een kans bleken te zijn om de dingen nu eens goed te veranderen.
Het zullen de jaren zijn waarin ik wil zorgen dat de wereld een stuk eerlijker en duurzamer wordt. Dat wil ik niet alleen in Nederland en ook niet alleen in Europa. De crisis van nu is immers niet een crisis van Europa alleen. Het is ook crisis in Tunesië, op het Tahrirplein in Caïro, in Syrië.
Ik wil me ook druk maken om de crisis elders. Om die in Afrika bijvoorbeeld, waar de armoede de afgelopen jaren amper afnam – ook al gebeurde dat in de rest van de wereld wel. Dus waar iedereen kijkt naar de banken in Europa wil ik doorgaan met werken aan een wereld waarin alle meisjes naar school gaan, vluchtelingen niet aangewezen zijn op een gammel bootje, iedereen loon krijgt naar werken – ook in de textielfabrieken in Bangladesh en de tinmijnen van Congo, waar schoon water en vrede gewoon zijn.
Het is ook crisis in onze vrijheid. Nine-eleven is intussen 12 jaar geleden. Angst voor herhaling maakte dat veiligheidsdiensten in de VS en Europa vrij spel kregen om ons hele leven uit te pluizen en op te slaan. Vertrouwen in de overheid kan niet zonder respect voor digitale vrijheid en voor onze persoonlijke levenssfeer.
De afgelopen jaren heb ik me in het Europees Parlement hard gemaakt voor deze dingen: Internationale solidariteit, een menswaardige omgang met vluchtelingen en migranten, eerlijk handel, privacy, bescherming van het vrije woord en vrije verkiezingen.
In 2009 hebben de GroenLinks-leden mij gekozen als lijsttrekker. Toen beloofde ik me hiervoor in te zetten, en dat beloof ik nu opnieuw. Ik voel me als een vis in het water van het Europees Parlement.
Dit keer heb ik me niet beschikbaar gesteld voor het lijsttrekkerschap. Maar ik vraag u wel mij te kiezen op plek twee.
Je kunt natuurlijk ook op twitter, facebook en in gesprekken melden dat je het een goed idee vindt, dat ik op plek twee voor de Europese kandidatenlijst van GroenLinks kom.
Er is gewoon nog werk aan de winkel. Ik kan niet alleen maar campagne gaan voeren voor de kieslijst. Er zijn nog zoveel wetten te veranderen, collegae te overtuigen en stemmingen te winnen. Dus ik werk gewoon door. En dat werk vind je hier.
Stellen Sie sich einmal vor, Sie sind ein Kind in Niger, Afrika. Ihre Eltern können jeden Tag nur einen Euro für Ihre Bedürfnisse aufwenden. Vielleicht sind sie nicht in der Lage, für die Schule zu bezahlen. Wahrscheinlich können sie selbst weder lesen noch schreiben. Sie haben eine Lebenserwartung von 50 Jahren.
Und jetzt stellen Sie sich vor, Sie sind ein Kind inden Niederlanden. Für Sie steht 60 Mal mehr Geld zur Verfügung als für ein Kind in Niger. Sie werden ganz bestimmt für mindestens12 Jahre in die Schule gehen und Sie haben eine Lebenserwartung von 80 Jahren. Die Möglichkeiten, die den Menschen in ihrem Leben geboten werden, sind von Land zu Land extrem unterschiedlich. Diese „Geburtslotterie“ ist grundsätzlich ungerecht, doch kann eine gerechtere Form der Chancenverteilung leider nicht von heute auf morgen organisiert werden. Aber sollte das Kind in Niger, sobald es frei entscheiden kann, nicht wenigstens die Wahl haben, in die Niederlande zu gehen, um seine Möglichkeiten zu verbessern?
Spui 29, 2009/1 Alumniblad van de Universiteit van Amsterdam
Van buiten oogt de flat in het Amsterdamse stadsdeel Oost-Watergraafsmeer als een grauwe woonfabriek. Maar van binnen is het lichte penthouseappartement van de lijstaanvoerder van GroenLinks voor het Europees Parlement, Judith Sargentini (35), erg gezellig. De boekenkast bevat linkse lectuur en aan de muur hangt hippe tribal art. De huidige fractievoorzitter van GroenLinks in de Amsterdamse gemeenteraad houdt van Afrika: ‘Ik heb veel door Afrika gereisd en er ook een paar jaar ontwikkelingswerk gedaan.’
Sargentini wortelt in stevig links-pacifistische grond, werd al op haar vijftiende lid van de psjg, de Pacifistisch Socialistische Jongeren Groepen, oftewel: de jeugdafdeling van de psp, en stootte daarna door naar de studentenvakbond. Niet echt een cv dat het lekker doet in een tijdperk waarin multiculti-jagers en andere exponenten van de geenstijlafbraakcultuur de jacht hebben geopend op iedereen met een (vermeend) militant links verleden. Maar Sargentini heeft niets te verbergen: ‘Ik deed al mee aan onder meer de grote antikernrakettendemonstraties van de jaren tachtig (in 1981 was ik overigens zeven en liep mee met mijn vader), maar was zeker niet militant. Ik heb altijd geloofd in een democratische oplossing.’
Katholiek
Oorspronkelijk waren de Sargentini’s – zoals de naam al doet vermoeden – brave katholieken van Italiaanse komaf. ‘Marskramers die met gipsen heiligenbeeldjes over de Alpen trokken om ze in Noordwest-Europa te verkopen. Zes generaties geleden besloten ze in Amsterdam te blijven.’ Linkse activiteiten ontplooiden de Sargentini’s aanvankelijk niet. Vader deed de kweekschool, werd leraar en is nu directeur van een basisschool in de Jordaan. Moeder doorliep de Middelbare Meisjes School: ‘Mijn ouders waren vroeger mild katholiek maar uiteindelijk deden ze er niks meer aan. Ze werden links.’ Sargentini deed vwo aan het Spinoza Lyceum en was niet bepaald een opstandige puber: ‘Ik werkte hard, wilde altijd hoge cijfers halen.’ Ze werd politiek actief bij de psjg, die zelfs nog even bleef bestaan toen de psp al was opgegaan in GroenLinks. In haar puberjaren nam ze deel aan op pacifisme gerichte internationale jongerenkampen.
Hippie
‘Geschiedenis was op de middelbare school mijn lievelingsvak. Met wiskunde en economie had ik niet zoveel. Dat heb ik later wel ingehaald. Ik ben zeer goed in staat de gemeentebegroting te lezen.’ Maar het verbaasde niet dat ze Geschiedenis ging studeren – specialisatie Nieuwe en nieuwste geschiedenis. Aan de UvA, uiteraard, want Sargentini zag geen reden om Amsterdam te verlaten. Haar studententijd stond in het teken van studentenpolitiek en vooral vakbondswerk. ‘Ik was in 1995 en 1996 secretaris van de Landelijke Studenten Vakbond (lsvb).’ Juist in die periode raakte de studentenbeweging een beetje in de versukkeling, vierde het hedonisme hoogtij, leken studenten vooral uit op een goedbetaalde baan en zeker niet op het realiseren van een pacifistischsocialistische heilstaat. ‘Ik heb mij pas na mijn tijd bij de lsvb gerealiseerd hoe weinig betrokken veel studenten destijds eigenlijk waren. Dat heb je zelf niet in de gaten omdat je er helemaal in opgaat.’ Maar begin jaren negentig waren studenten nog niet helemaal bevangen door lethargie: ‘Ik was bij de demonstratie tegen het beleid van minister Jo Ritzen op 8 mei 1993. Ik herinner me een mooie cartoon uit die tijd, met Ritzen in 1966 als hippie met een spandoek: “Wij willen de macht”. Eronder zag je Ritzen als minister: “Wij hebben de macht”. Zo voelde dat ook echt.’ Uiteindelijk vond Sargentini – naast haar vakbondsactiviteiten – toch nog tijd om af te studeren. Ze bewaart goede herinneringen aan hoogleraar Nederlandse geschiedenis Piet de Rooy (1944, promotie Geschiedenis 1977) en aan politicoloog Philip van Praag (1949, Politicologie 1975 cum laude).
Wereldoorlog
Het ‘Europagevoel’ kwam in 1995, in de tuin van een hotel in Boedapest aan de Donau: ‘Ik was daar voor een bijeenkomst van de Europese Federatie van Studentenvakbonden, waarvan ik later bestuurslid geworden ben. Die avond werd het tamelijk liederlijk: zingen en huilen. Het contact met Kroatiërs, Bosniërs, Sloveniërs en Macedoniërs deed me het belang van een sterk en democratisch Europa beseffen.’ Het pure pacifisme was door de jaren heen wel wat weggesleten: ‘Ik had toen een mooie zilveren vredesketting maar die ben ik kwijtgeraakt.’ Het omslagpunt was de Eerste Balkanoorlog van begin jaren negentig, toen vooral de Servische moordzucht vroeg om een stevig militair antwoord. ‘Het zou me ook heel wat waard zijn als het Westen militair ingreep in Kongo. Daar is een verschrikkelijke wereldoorlog aan de gang, verschillende landen en rebellengroepen staan er tegenover elkaar.’ Ze vindt het niet moeilijk om Europa te wijzen op haar verantwoordelijkheid in Afrika. Sarcastisch: ‘De Belgen hebben het in Kongo “héél netjes” achtergelaten.’
