Waarom laat de Europese Unie lidstaat Hongarije de democratische rechtsstaat uithollen/ Twee jaar nadat haar kritische rapport over dit land is aangenomen door het Europees Parlement, wacht de Nederlandse politicus Judith Sargentini nog altijd op concrete sancties tegen het regime van Victor Orbán. Europese regeringsleiders zijn niet bereid Hongarije aan te pakken. zo is opnieuw gebleken tijdens de budgetonderhandelingen van afgelopen juli.
Oud Europarlementariër Judith Sargentini, Hongaars parlementslid Ákos Hadházy en voormalig Hongarije-correspondent Runa Hellinga over de nieuwe Hongaarse noodwet.
Judith Sargentini zorgde er eigenhandig voor dat Hongarije op het Europese strafbankje terechtkwam. Ze wordt in dat land, net als Jean-Claude Juncker, beledigend op posters afgebeeld. Straks neemt de Nederlandse politica van GroenLinks na tien jaar afscheid van het Europees Parlement.” Ik ben lange tijd actief geweest in Afrika voor verkiezingsobservaties. Wat nu allemaal in Hongarije gebeurt, dat heb ik nooit eerder gezien.”
Judith Sargentini hoopt dat de regeringsleiders van de EU
doorbijten als ze de Hongaarse regering aanpakken. Ze vermaakte zich als
kind prima bij demonstraties tegen kerncentrales en kruisraketten. Ze
gaat zich bezinnen op haar toekomst en gaat daarom ook maar eens met
haar moeder op vakantie.
In de bar van het ledenrestaurant in
het Europees Parlement in Straatsburg komt de stem van Judith
Sargentini slechts moeizaam op gang. Ze hoest, klinkt wat schor. ‘Ik ben
te ver gegaan’, antwoordt ze op de vraag hoe dat kan.
Een dag voor het interview was ze al
om acht uur ’s morgens in Brussel bij de Raad van de Europese Unie,
waarin ministers van de 28 EU-lidstaten zitting hebben. Sargentini gaf
er een toelichting op haar Hongarije-rapport. In september nam het
Europees Parlement het rapport met tweederdemeerderheid aan. Er staat in
dat de Hongaarse regering van premier Viktor Orbán de democratie en de
rechtsstaat ernstig aantast. Nu moeten de 28 EU-lidstaten besluiten over
een zogenoemde artikel 7-procedure, die ertoe kan leiden dat Hongarije
zijn stemrecht in de Europese Unie verliest.
Sargentini merkt dat haar rapport de
EU-regeringsleiders hoofdpijn bezorgt. ‘Als de politieke wil er niet is
om door te pakken, gaan ze zich achter procedures verschuilen – dat zie
je nu gebeuren. Maar ze hebben de problemen zelf in de hand gewerkt,
want al sinds het aantreden van premier Orbán, in 2010, kijken ze weg.
Dan gaat het vanzelf van kwaad tot erger.’
schrik
De brede steun voor Sargentini in het
Europarlement leverde haar een bijnaam op: de schrik van Orbán. De wraak
van de premier is bitter: in krantenadvertenties en regeringsvideo’s
wordt Sargentini consequent afgeschilderd als die communistische vrouw
die niets anders wil dan de Hongaren hun soevereiniteit afpakken.
Bepaald niet afgeremd door deze
campagne gaan sommige journalisten en types op sociale media nog verder:
geregeld klinkt de aansporing om Sargentini fysiek aan te vallen.
Daarom werd ze al eens beveiligd in het Europarlement. Vanwege haar
voornaam, Judith, weet ze ook wat het is door antisemieten te worden
uitgescholden.
‘Dit heb ik niet gezocht’, zegt de GroenLinksparlementariër met gevoel voor understatement. Ja, het is eervol dat Nederlandse media veel aandacht aan haar rapport besteden. En ja, de brede steun in het Europarlement is een ‘enorme opsteker’ voor Hongaren die bezorgd zijn over hun land. ‘Maar de Hongaarse regering doet alsof er sprake is van één vrouw, terwijl ik toch echt twee derde van het parlement vertegenwoordig. De regering-Orbán speelt op de vrouw en probeert de uitspraak van het parlement heel klein te maken. Onzin natuurlijk.’
Hoe zwaar is het om zo persoonlijk te
worden aangevallen? ‘Het is heel vervelend.’ Dan met Amsterdamse
tongval: ‘Ik ga dus effe niet naar Hongarije.’
Nou ja, misschien nog wel een keer als
parlementariër, omdat ze dan beveiligd kan worden. ‘Maar een weekje
zwemmen in het Balatonmeer zit er nu niet in. Jammer, want Hongarije is
een mooi land en ook als historicus kom ik er graag. Mijn gezicht is
inmiddels zo bekend, dat ik zelfs in Brusselse supermarkten door
Hongaren wordt herkend.’
Dat is meer dan vervelend.
‘Ja. Feitelijk word ik door de
regering van een EU-lidstaat beperkt in mijn bewegingsvrijheid.
Bovendien wordt op deze manier het Europarlement als instituut
geïntimideerd. Stel dat er nog eens tegen een lidstaat opgetreden moet
worden, dan zullen sommige parlementariërs wel twee keer nadenken
voordat ze in actie komen.’
Ligt u wakker van de persoonlijke aanvallen?
‘Nee, ik slaap best goed. Oproepen op
sociale media om mij wat aan te doen, zie ik niet meer, want veel van
die internetgekkies negeer ik. De Nederlandse regering weet van mijn
veiligheidssituatie. Na de Europese verkiezingen, in mei, ben ik echter
weer ambteloos burger, want ik stel me niet herkiesbaar. Hoe gaat het
dan met mijn veiligheid?’
Is dit het waard?
‘Ja. En ik krijg ook veel steun, hoor.
Onlangs werd ik in Brussel aangesproken door een opgetogen Hongaar die
een selfie met mij wilde maken. Kort daarop zei een Hongaarse vrouw in
het Amsterdamse Sportfondsenbad tegen mij: ‘‘Mijn vriend heeft twee
dagen geleden in Brussel een selfie met u gemaakt. Mag ik u ook
hartelijk bedanken?’’ Een Hongaarse caissière bij een Hema in Utrecht
deed onlangs hetzelfde.’
Italië
De Nederlandse Europarlementariër met
de Italiaanse achternaam (gipsgieter Giovanni Demenico Sargentini
vestigde zich in de tweede helft van de negentiende eeuw vanuit Italië
in de Amsterdamse Jordaan) is van huis uit historicus. Ze studeerde in
de jaren negentig, toen in Europa (Joegoslavië) een verschrikkelijke
oorlog woedde. Dat maakte die studie extra actueel.
Geschiedenis vond Sargentini het
leukste vak op school. Antropologie, sociologie en politicologie
overwoog ze ook, maar omdat de Universiteit van Amsterdam hiervoor
wiskunde in het vakkenpakket vroeg, vielen deze af. Aan het einde van
haar studie specialiseerde Sargentini zich in democratie en totalitaire
regimes – Viktor Orbán had dus kunnen weten wie tegenover hem stond.
‘Ik schreef een kleine scriptie over
het tot stand komen van democratieën in Europa tussen de beide
wereldoorlogen’, vertelt Sargentini, terwijl ze een tabletje slikt tegen
de keelpijn. Voor een uitgebreidere scriptie dook ze in de opmerkelijke
politieke levensloop van Gerrit van Burink, een journalist en
onderwijzer die honderd jaar geleden actief was in de communistische
partij van Nederlands-Indië, raadslid werd in Rotterdam en uiteindelijk
in oktober 1940 lid werd van de NSB.
Na haar studie werd Sargentini
duoraadslid voor Groenlinks in Amsterdam en ging ze werken voor het
Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika, een linkse
ontwikkelingsorganisatie die nu als ActionAid door het leven gaat.
De conclusie dringt zich op dat
linkse betrokkenheid u met de paplepel is ingegoten. Waren studie en
beroepskeuze vruchten van uw opvoeding?
‘Ja, dat denk ik wel. Hoewel mijn
ouders nooit lid zijn geweest van een politieke partij, leefde mijn
vader wel heel bewust. Zijn vader was in Amsterdam brouwer bij Amstel
Bier en zijn moeder was al heel vroeg erg ziek, zodat mijn vader enig
kind bleef. Hij schoolde zichzelf, werd onderwijzer aan een lagere
school in Amsterdam en uiteindelijk directeur. Hij was een principiële
man; wij hadden geen auto en deden alles met het openbaar vervoer. Mijn
vader kende de boekjes met de bustijden en de treinenloop zo’n beetje
uit zijn hoofd. Al die boekjes stonden ook bij ons thuis op een plank.
Hij wist soms precies hoe we moesten reizen, zonder in de trein of bus
te hoeven staan.’
Geen auto. Was dat vanwege zorg voor de schepping?
‘Nou, schepping … Dat was geen woord
dat bij ons thuis in Buitenveldert veel werd gebruikt. Wij waren wel
actief bij het Nivon, een natuurbeweging met socialistische wortels. In
die linkse traditie waren mijn ouders helemaal niet opgegroeid, maar
daar vonden ze in de jaren zeventig – toen de bewustwording over natuur
en milieu groeide – wel hun thuis.’
demonstraties
Bij deze maatschappelijke
betrokkenheid hoorde dat de Sargentini’s – Judith heeft nog een broer –
in de jaren tachtig meeliepen met demonstraties. Tegen kernenergie,
tegen kruisraketten, tegen bezuinigingen op het onderwijs – de appel is
niet ver van de boom gevallen.
De kleine Judith vond die
demonstraties ‘hartstikke leuk’. En als Sargentini er nu aan terugdenkt,
vindt ze het ook niet meer dan normaal dat haar ouders hun kinderen
meenamen. ‘Wanneer je een overtuiging hebt, dan voed je je kinderen
daarin toch op? Ouders die echt staan voor iets, willen hun waarden
doorgeven.’
Bovendien is het niet gek om je
kinderen mee te nemen, wanneer je iets gaat ondernemen. ‘Ik herinner mij
die demonstraties als gezellige wandelingen met heel enthousiaste
mensen. Een festiviteit! Mijn ouders wisten trouwens ook álles leuk te
maken; mijn vader was niet voor niets onderwijzer. Zo heb ik elk
bosmuseum in Nederland wel een keer gezien en dat vond ik helemaal niet
erg.’
Zoals kinderen van kerkelijke ouders op vakantie alle kathedralen moeten bekijken …
‘O, maar dat deden wij ook. Kerken
bezochten we ook rond Kerstmis; dan gingen we kijken naar kerststallen.
Die hadden wij thuis ook. Zo had mijn vader een kerststal van Dick Bruna
gefiguurzaagd en maakten mijn broertje en ik van Playmobil onze eigen
stalletjes. Vim (een schoonmaakpoeder, red.) werd onze sneeuw, want
uiteraard had het in Bethlehem gesneeuwd. We hadden ook figuren van de
drie koningen en die werden elke dag een stukje dichter bij de stal
gezet. Op 6 januari waren ze dan binnen.’
Hoorde bij die aandacht voor kerststallen ook kerkbezoek?
‘Nee, mijn ouders zijn gaandeweg van
hun geloof gevallen. Toen mijn vader mij na mijn geboorte ging
inschrijven bij de gemeente Amsterdam, zei de gemeenteambtenaar: ‘‘Ik
zie dat u en uw vrouw als rooms-katholiek zijn ingeschreven. Wilt u dat
voor uw dochter ook?’’ Toen zei mijn vader: ‘‘Nee, dank u wel.’’ Waarop
de ambtenaar zei: “We kunnen u uitschrijven, hoor.’’ Dat werd meteen
geregeld. Mijn moeder heeft dat later ook gedaan.’
katholieke enclave
In huize-Sargentini werd de Volkskrant
gelezen, een van oudsher roomse krant, die – zoals Sargentini het noemt
– ‘met mijn ouders is meegeëmancipeerd’. De Sargentini’s waren
‘katholiek in Amsterdam’. Wat dat betekende? ‘Wij waren katholiek
vanwege het Italiaanse bloed in de familie en daarmee voegden we ons in
de oude katholieke enclave van Amsterdam. De oma van mijn moeders kant
kwam uit Beverwijk, dat ook zo’n enclave kende. Ik ben dus opgevoed door
Amsterdamse katholieken. Die weten heel slecht wat er in de Bijbel
staat, maar ze zijn wel van: kom binnen, schuif maar aan tafel; er zit
geen deksel op de koektrommel.’
Sargentini snapt dat sommige politici
lid zijn van een christelijke partij, maar ze gelooft niet ‘dat het veel
uitmaakt’ door welk religieus boek iemand zich laat inspireren. ‘In
Amsterdam heb ik als gemeenteraadslid prima samengewerkt met de
protestantse diaconie, die vanuit een christelijke grondslag veel deed
voor de opvang van ongedocumenteerden. Dat is een progressieve vorm van
christendom die heel dicht bij mijn humanisme ligt. Als het streng in de
leer wordt, haak ik af.’
Wat is dat, streng in de leer?
‘Laat ik even teruggaan naar Viktor
Orbán: als christelijke politicus perkt hij het individu en individuele
vrijheden te veel in. Daar kan ik niets mee. Nee, hij is geen positieve
reclamezuil voor het christendom, maar er zijn veel mensen die geen
reclame zijn voor hun religie of overtuiging. Neem van mij aan: er zijn
ook een heleboel vervelende atheïsten.’
’s avonds doorwerken
‘Ik heb me over de kop gewerkt.’
Sargentini zegt het als ze uitlegt
waarom ze slecht bij stem is. In een recent interview zei ze zich niet
goed te kunnen voorstellen dat sommige mensen ’s avonds naar de film
gaan. Zelf werkt ze ’s avond door, zeker als ze in Brussel of
Straatsburg is. Eten kan ook heel goed uit de koelkast.
Waarom zij zo hard werkt? Zonder veel nadenken volgt het antwoord meteen: ‘Omdat er nog zo veel te doen is.’
En dan is er nog die andere valkuil:
‘Ik ben nu negen jaar Europarlementariër. Ik beheers het vak en hoe
beter dat gaat, des te meer je in een uur kunt en des te meer anderen
van je vragen. Dan groeit het werk. En omdat ik door ervaring steeds
efficiënter word, neem ik nog wat werk aan. Totdat er opeens niks meer
bij kan.’
Is dit een reden dat u zich niet beschikbaar stelt voor nog eens vijf jaar Europarlement?
‘Als Europarlementariër heb je elke
vijf jaar automatisch een herijkingspunt en ik zie mezelf dit niet nog
eens vijf jaar doen. Ik merk ook dat het moeilijker wordt mijzelf te
motiveren. Als ik in dit vak een sabbatical van een jaar had kunnen
nemen, had ik dat gedaan. Wat ik doe, vind ik namelijk erg leuk en ik
kan het ook goed. Rationeel ben ik er al een tijdje dat ik stop,
emotioneel heeft het wat langer geduurd. Ik heb een jaar gedubd, want
het is heel tof werk, waarin je bovendien invloedrijk bent. ’
Wat nu?
‘Ik ga doen waarvoor ik in alle drukte
geen tijd heb: bezinnen. Daar hoort bij dat ik met mijn moeder op
vakantie ga en een lange wandeling maak. En misschien ergens stage
lopen. Ik zou best bij een niet-gouvernementele organisatie aan de gang
willen gaan, want maatschappelijke betrokkenheid is een rode draad in
mijn leven. Ik ben opgevoed met het idee dat je wel nuttig moet zijn.
Dat zit er diep in. Als kind van een onderwijzer heb ik ook meegekregen
dat je altijd moet kijken hoe het met de groep gaat. En ik wil weer eens
een tijdje op de fiets naar mijn werk kunnen gaan. Ja, daar zie ik naar
uit.’
Waar bent u trots op? Is de steun voor uw Hongarije-rapport de kers op de taart?
‘Natuurlijk ben ik blij dat het
Europees Parlement dat rapport heeft aangenomen, maar ik ben er ook
trots op dat door mijn inspanningen een Europese richtlijn tegen het
witwassen van crimineel geld is aangenomen. Er was veel tegenwerking –
ook van regeringen in EU-lidstaten – en het is me tóch gelukt. Heel
tevreden kijk ik eveneens terug op wetgeving tegen handel in
conflictmineralen; de grondstoffen waarmee oorlogen worden gefinancierd.
Ik heb deze drie successen stuk voor stuk voor de poorten van de hel
weggesleept en elke keer zeiden mensen: ‘‘Dat gaat die Sargentini nóóit
lukken.’’ Maar ik redde het wél.’
Politiek inzicht, dat hielp. Maar er was meer. Sargentini zegt het nog één keer: ‘Gewoon hard werken.’ ◆
einde aan politieke loopbaan
Judith Sargentini werd op 13 maart 1974 geboren in Amsterdam. Ze groeide op in de wijk Buitenveldert.
Na de Montessorischool studeerde Sargentini geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Na haar afstuderen in 1999 werd Sargentini duoraadslid voor GroenLinks in Amsterdam. In 2006 werd ze fractievoorzitter.
In 2009 werd Sargentini voor GroenLinks gekozen in het Europees
Parlement en in 2014 volgde een herverkiezing. Afgelopen najaar maakte
Sargentini bekend zich bij de verkiezingen van komend voorjaar niet
herkiesbaar te stellen.
Sargentini woont samen met haar vriend in Amsterdam. Ze hebben geen kinderen.
GroenLinkser Judith Sargentini (44) triomfeerde tegen Viktor Orbán, de sterke man van Hongarije, en werd volksvijand nummer één van de Oost-Europeanen. Na 10 jaar in de Amsterdamse gemeenteraad en 10 jaar in het Europarlement is het even genoeg. ‘Eerst maar eens een stukje wandelen.’
Judith Sargentini Beeld Hanna Snijder
Op
haar telefoon laat Judith Sargentini een foto zien van een demonstrant
in Boedapest. Köszönjük Sargentini staat er op het grote rode bord dat
hij in de lucht steekt – bedankt Sargentini. Dat maakt veel goed.
Ze tuurt bedroefd naar het schermpje. “Naar Hongarije hoef ik de komende jaren niet op vakantie,” zegt ze zacht.
Tien
jaar lang vertegenwoordigde Sargentini haar partij GroenLinks in de
Amsterdamse gemeenteraad, maar haar grote triomf viert ze in Europa.
In
het Europarlement werd ze vorige maand toegejuicht, nadat ze twee derde
van haar collega’s had weten te scharen achter een strafprocedure tegen
de autoritaire Hongaarse premier Viktor Orbán.
Ongekend, zelfs
de christendemocraten, die met Orbáns Fideszpartij in één fractie
zitten, steunden Sargentini. De beschuldigingen liegen er dan ook niet
om: de Hongaarse regering lapt de democratie en de rechtsstaat aan haar
laars.
Corruptie heerst, de persvrijheid en de onafhankelijke
rechter staan onder druk, terwijl Orbán zich bezondigt aan het
organiseren van xenofobe en antisemitische campagnes.
Voor het eerst trekt het Europarlement een streep in het zand.
Maar
er is een keerzijde: op de Hongaarse televisie verschijnt nog dagelijks
haar beeltenis als erkend vijand van het Hongaarse volk, samen met die
van de Joodse Amerikaans-Hongaarse filantroop George Soros en die van
Guy Verhofstadt.
“Ongegeneerde
Postbus-51-spotjes,” zegt Sargentini. “Onafhankelijke journalisten in
Hongarije hebben uitgezocht dat de regering van Orbán er 18 miljoen euro
voor heeft uitgetrokken. In werkelijkheid is het alvast een
Fideszcampagne voor de Europese verkiezingen van volgend jaar.”
Kranten
in Hongarije publiceren het ene na het andere verhaal over de
Amsterdamse parlementariër, soms wel vijftien artikelen per dag.
Gefundenes Fressen: dat ze zou worden betaald door miljardair Soros –
haar verslag over de toestand in Hongarije wordt inmiddels het
Soros/Sargentini-rapport genoemd.
Dat ze slechts uit is op wraak omdat het land geen migranten wil toelaten. Dat ze haar studie niet eens heeft afgemaakt.
Met een sip gezicht: “Potverdrie, dat heb ik wél. Ik ben een keurige historicus.”
Voelt u zich bedreigd? “Het
zijn de voorlichters van de regering die dit soort leugens verzinnen.
Die houden het nog een beetje netjes, maar uiteindelijk kom je terecht
bij het trollenleger en dan komt er van alles.”
“Pas had iemand
bedacht dat Judith een Joodse naam is. Dus dan ben je opeens een Joodse
hoer die door haar knieën geschoten moet worden. In het parlement liep
er beveiliging mee, zolang er journalisten uit Hongarije in het pand
waren. Geen Europees land zo agressief als Hongarije.”
Heeft u Orbán nog gesproken? “Hij
had zichzelf uitgenodigd in het parlement, maar kwam pas binnen met
zijn gevolg toen we al begonnen waren. Het was een spel. Het was
intimidatie. Ik dacht: dat kan ik ook.”
“Na afloop stond er een
heel rijtje extreemrechtse parlementariërs klaar voor een selfiemomentje
met Orbán. Ik heb me naar voren gedrongen om hem zichtbaar de hand te
schudden.”
Ik zie dat u daarvan geniet. “Het ging met trillende benen, maar als hij zich had afgewend, had ik ook gewonnen.”
Philippe Lamberts, duo-voorzitter van De Groenen in het parlement, zei: vroeger was Orbán mijn held. “Vroeger
was Orbán een veelbelovende, jonge, actieve, liberale leider die het
opnam tegen de communisten. Zijn opleiding is door Soros betaald, heel
grappig. Ik heb Soros trouwens nooit ontmoet hè. Voordat iemand daar
weer over…”
Hoe heeft Orbán zo kunnen ontsporen? “Ik
denk dat het hem vooral om de centen gaat, maar ik wil het niet
persoonlijk maken. Het gaat over een regering die zich niet aan
democratische standaarden houdt.”
Sargentini is een telg uit een
oude Amsterdamse familie. Zesde generatie. Journalist Dick Schaap
schreef vijftien jaar geleden de familiekroniek Figuristi Sargentini,
waarin hij de weg terugvond naar Giovanni Domenico Sargentini, een
Italiaanse gipsgieter uit Bozzano, die zich in de tweede helft van de
negentiende eeuw vestigde in de Jordaan.
Judith Sargentini Beeld Hanna Snijder
“Domenico
had twee zonen,” zegt ze. “Petrus en Johannes. Toen zijn vrouw
overleed, nam Petrus de benen naar Leeuwarden en gingen zijn kinderen
naar het weeshuis. Dat is mijn kant van de familie: de zwarte schapen.”
“Eén
van de kinderen van Petrus is Dirk, de vader van mijn opa. Aan de
andere kant, de kant van Johannes, zit het succes. Dat zijn die
loodgieters die je door de stad ziet rijden. Daar zit bijvoorbeeld ook
de stadsbouwmeester tussen die de Sandbergvleugel van het Stedelijk
Museum heeft ontworpen.”
Giovanni Domenico integreerde zo goed, schreef Schaap, dat bij zijn naasten het vermoeden rees dat hij iets te verbergen had. “Dat
boek was een eyeopener. Ik had me mijn afkomst nooit zo gerealiseerd,
ook al omdat ik eruitzie zoals ik eruitzie. Mijn opa, die brouwmeester
was bij de Amstel Brouwerij, kon je nog wel voor Italiaan verslijten,
maar mijn vader had dezelfde blonde krullen als ik.”
“Mijn moeder
vertelde wel dat ze in de jaren zeventig briefjes schreef om aan een
woning te komen en zich in allerlei bochten wrong om de huisbaas te
overtuigen dat hij echt te maken had met een familie van gezonde witte
Nederlanders. Haar ouders hadden een kruidenierswinkel in de
Surinamepleinbuurt.”
Hadden Italianen zo’n slechte naam? “Blijkbaar.
Toen ik nog in de Amsterdamse gemeenteraad zat, werd ik aangesproken
door Gonny van Oudenallen van Mokum Mobiel, die het had over
messentrekkende Italianen.”
“Ik snapte helemaal niet dat dat
over mij ging, maar Thijs Reuten van de PvdA, wiens vader Italiaans is
en die er nog heel dicht op zijn afkomst staat, ontplofte bijkans.
Hahaha.”
“Nou ja, zo nu en dan is het best handig. Als je voor
het eerst met mij afspreekt mis je me omdat je naar een ander type
zoekt, maar als je het eenmaal doorhebt, vergeet je dat meisje met die
niet-sporende achternaam niet meer.”
Voelt u uw lange Amsterdamse familiegeschiedenis? “Je
kunt aan me horen dat ik Amsterdams ben. Buiten de stad vinden de
mensen dat geen beschaafd accent. Die vinden mij een viswijf. Ik heb een
stevig geluid. Laten we wel wezen: ik ben een kleine vrouw met een
schelle stem.”
In het debat sta je dan bij voorbaat met 0-1 achter. “Zeker als ik me kwaad maak.”
Heeft u daar weleens wat aan proberen te doen? “Qua
stemtraining? Ik heb allerlei trainingen gedaan, maar die niet. Er zijn
grenzen. Mensen moeten er maar aan wennen dat vrouwen gewoon een hoger
stemgeluid hebben en dat emotie op een andere manier doorkomt dan bij
mannen.”
U stond in de Amsterdamse Stopera niet bepaald bekend om uw subtiliteit. “Ja
zeg, ik was 25 toen ik daar begon. Ik ben nu 44, ik heb in de
tussentijd echt wel geleerd dat je niet overal meteen bovenop moet
springen. Achter de schermen ben ik altijd enorm effectief geweest.”
U bent van de school: ik zal het u nog één keer uitleggen, ook als iemand het gewoon oneens is met u. “En?”
Heeft u dat van uw vader, onderwijzer en oud-directeur van de Theo Thijssenschool? “Eerder van mijn moeder. Die heeft het hart op de tong.”
In
2015 kreeg u het nogal voor de kiezen vanwege een tweet waarin u stelde
dat het hysterisch was om te veronderstellen dat IS-strijders op
vluchtelingenbootjes naar Europa komen. “Ik had het woord hysterisch niet moeten gebruiken.”
Maar verder staat u er nog wel achter? “De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding zei zelf: jongens het is niet zo.”
Later bleek het wel zo te zijn. “Maar
toen niet. Waar het mij om ging, was dat werd gesuggereerd dat die
boten vol zaten met terroristen. De manier waarop ik het opschreef, was
alleen niet handig.”
“Blijkbaar had ik mezelf niet scherp genoeg
in de hand en wilde ik een keer iemand lik op stuk geven: hou eens op
met je vreemdelingenhaat.”
U bent in Europa vicevoorzitter van de commissie voor terrorismebestrijding. “Dat
ben ik pas sinds vorig jaar. Maar kijk: van Mohammed Bouyeri, die Theo
van Gogh vermoordde, tot aan de aanslagplegers op het Joods Historisch
Museum in Brussel en die op de boulevard van Nice, het waren allemaal
daders met een Europees paspoort of een langdurige verblijfsvergunning.”
“Je kunt
schijnveiligheid organiseren door al je tijd en geld te besteden aan het
plaatsen van hekken langs de grens, maar beter is het om ons de vraag
te stellen: hoe komt het dat mensen die hier zijn geboren of al heel
lang wonen tot zulke actie overgaan?”
“Als het gaat om asiel en
migratie moeten we ook eens ophouden het probleem te versimpelen tot een
gat in de grens. Daar gaat het helemaal niet om. Die mensen komen om
een reden.”
“Verschrikkelijk frustrerend, maar als
Europarlementariër kan ik alleen nog proberen de pijnlijkste stukjes van
het vluchtelingenbeleid een heel klein beetje te verzachten.”
Op televisie was te zien hoe u na het Hongarijedebat wat ongemakkelijk een staande ovatie van het parlement in ontvangst nam. “Je kunt toch moeilijk je armen in de lucht steken.”
Vond u het moeilijk uzelf in de plooi te houden? “Veel
mensen vonden dat ik mezelf niet in de plooi heb gehouden. Ik heb
alleen even mijn hoofd in mijn handen gelegd, maar ik heb me onvoldoende
gerealiseerd dat die camera voortdurend op mijn smoel stond.”
“Sommigen
vonden het niet netjes dat het parlement zich zo liet gaan. Ik vond het
juist goed voor al die Hongaren die blij zijn met wat is gebeurd.”
Hongarije
en Polen, waartegen ook een procedure loopt, hebben aangekondigd dat ze
elkaar straks in de Europese Raad met een veto steunen om
strafmaatregelen tegen te houden. “Dat weten we al heel lang.”
Maakt u dat niet cynisch? “Moet ik nu zeggen: het heeft toch geen zin?”
U heeft aangekondigd na deze periode te vertrekken. “Maar
dat is niet omdat ik niets zou hebben bereikt, want ik weet namelijk
heel goed wat ik wél heb bereikt. Ik heb heel aardige wetgeving over
conflictmineralen voor elkaar gekregen, mineralen die worden gebruikt om
oorlogen mee te financieren. En daarna heel mooie wetgeving tegen
witwassen.”
“Mijn punt is: ik heb straks tien jaar in het
Europarlement gezeten en daarvoor tien jaar in de gemeenteraad. Je moet
wel een beetje fris blijven. Het gebeurt me iets te vaak dat ik denk:
hebben we al geprobeerd, werkt niet. Ik kan het op routine nog heel lang
volhouden, maar verzin ik dan nog iets nieuws? Neem ik nog een
initiatief?”
Ziet u het vaak: politici die te lang blijven? “Er
zijn er veel die zich het schompes werken, maar ik denk in Brussel ook
wel bij sommige politici: het is maar goed dat je ver van huis bent,
want dan hoeft niet iedereen te zien hoe je de kantjes ervanaf loopt.”
“Ik zag het mezelf gewoon niet nog eens vijf jaar doen. Het is nogal een ritme. Ik ben al negen jaar door de week van huis weg en vaak ook in het weekend.”
“In Brussel leid ik een erg simpel bestaan: ik werk tot laat door, dan haal ik wat Tupperware uit de vriezer en ga ik op tijd naar bed.”
Dat klinkt wel heel treurig. “Nee hoor, zo hou ik mezelf gezond. Het is heel aantrekkelijk om elke avond met anderen in een restaurant te zitten met een wijntje en een trijntje, maar als ik dat doe, kom ik op donderdagavond thuis bij mijn vriend en zeg ik het hele weekend geen boe of bah meer. Dat is niet leuk.”
Werkt u niet gewoon te hard? “Het is nog maar tot juli.”
Heeft u er veel voor moeten laten? “Ik zie mensen te weinig, maar ze pikken veel van me. Dat is fijn.”
U heeft geen kinderen. “Daar heb ik nooit zo’n behoefte aan gehad. Maar dat het hard werken is, dat klopt wel. Misschien is dat ook wel een reden om te denken: nu even wat anders, nu iets meer voor mezelf gaan leven.”
Verlangt u weleens terug naar de Amsterdamse gemeenteraad? “Ik denk er altijd aan als ik door de stad fiets. Dan zie ik die lelijke bult op de opera en denk: trekkenwand! De decorwanden hangen daarin. Dat moest moderner. We hebben daar als gemeente allejezus veel geld in gestopt.”
“Wist je dat er in Amsterdam nog steeds Sargentinibanen zijn? Ja, man. Toen in Den Haag de gesubsidieerde Melkertbanen werden opgeheven, hebben wij er hier tachtig gered in de culturele en welzijnssector.”
“Pas toen ik weg was, kwam ik erachter dat de sociale dienst die tot Sargentinibanen heeft gedoopt. Ik kom soms nog mensen tegen die zeggen: mevrouw Sargentini, ik heb uw baan.”
Uw broer vertelde dat uw ouders u al naar demonstraties meenamen toen hij vijf was en u zeven. “Vredesdemonstraties op Woensdrecht, de grote antikernwapendemonstratie van 1981 op het Museumplein in Amsterdam. We zijn er maar even geweest, want mijn moeder was een weekendje weg met vriendinnen en mijn vader wilde nog naar het natuurvriendenhuis in Wijk aan Zee. Die ging niet het hele weekend thuis zitten met ons als mijn moeder op stap was.”
Nee, hij sleepte u mee naar linkse demonstraties. “Nou en? Een kind gaat toch gewoon mee naar waar hij mee naartoe wordt genomen? Wat is daar mis mee? Ik had hele leuke ouders die overal een avontuur van maakten.”
“In de jaren tachtig demonstreerden we voor beter onderwijs. Als andere kinderen een dagje vrij hadden omdat er werd gestaakt, stond ik op het Malieveld voor een demonstratie van de onderwijsbond.”
Boos? “Helemaal niet. Ik moest op zondag ook mee met mijn moeder naar de handbalclub. Dat vond ik een stuk vervelender. Het had niet zo’n ideologische lading. Zij gingen erheen en wat doe je dan met de kinderen? Die neem je mee. Zo werkte dat.”
“Wij waren ook niet hardcore. Wij gingen naar demonstraties waar zo’n beetje heel Nederland heen ging als je een warm kloppend links hart had. Heel gezellig. Ik zat zelf bij de Nivon. Leuk: weekendjes weg, kampvuurtjes stoken en debatteren. Zo rolde ik in de politiek.”
Hoe kwam uw vader zo links? “Geen idee, ik kan het hem niet meer vragen, want hij is twee jaar geleden overleden. Van zijn vader had hij het niet. Hij was bewust, lid van Natuurmonumenten, Greenpeace, Wees Wijs met de Waddenzee. Wij hadden thuis geen auto. Wij gingen met rugzakjes op in het openbaar vervoer.”
“Als we naar familie gingen op Ooltgensplaat op Goeree-Overflakkee, gingen we vanuit Buitenveldert, waar wij woonden, eerst naar CS, dan namen we de trein naar Rotterdam en daar de metro naar Zuidplein om vervolgens een bus te pakken naar de plaats van bestemming.”
“Is dat zielig? Bij andere mensen kregen de kinderen ook vaker priklimonade. Daar kom je als kind best overheen, hahaha. Andere kinderen gingen op vakantie met de klapcaravan, wij vlogen naar Noorwegen.”
“Wij deden spannende dingen, zaten in het buitenland in de trein of strandden ergens in the middle of nowhere en moesten dan met het hele gezin liften omdat de bus toch niet kwam.”
Wat gaat de toekomst brengen als u straks het parlement verlaat? “Dat weet ik niet. Eerst maar eens een stuk wandelen.”
Alleen niet in Hongarije. “Nee, dat nog even niet.”
Beeld Hanna Snijder
Judith Sargentini 13 maart 1974, Amsterdam
1978-1986 Twaalfde Montessorischool, Amsterdam 1986-1992 Spinozalyceum (gymnasium), Amsterdam 1992-1999 Studie geschiedenis Universiteit van Amsterdam 1991-1992 Bestuurslid Dwars (jongerenorganisatie GroenLinks) en daarvoor actief bij de PSJG (jongerenorganisatie PSP) 1995-1996 Secretaris van de Landelijke Studenten Vakbond 1999-2009 (Duo-)gemeenteraadslid Amsterdam (vanaf 2006 fractievoorzitter) voor GroenLinks 2000-2007 Nederlands Instituut voor Zuidelijk Afrika 2007-2009 Consultant voor Eurostep 2009-heden Lid van het Europees Parlement (2009-2013 voorzitter GroenLinksfractie) 2018 Rapporteur over Hongarije voor het Europees Parlement
Judith Sargentini woont samen in Amsterdam-Centrum
